شرح حدیث ششم...حب دنیا... قسمت چهارم
در هـر یـک از عـبـادات و مـنـاسـک شرعیه علاوه بر آنکه خودش داراى صورت اخروى مـلکـوتـى اسـت، کـه به آن تعمیر بهشت جسمانى و قصور آن تهیه غلمان و حوران شود ـ چنانچه مطابق برهان و احادیث است ـ همین طور در هر یک از عبادات اثرى در نفس حـاصـل شـود و کـم کـم تـقـویـت اراده نـفـس کـنـد و قـدرت آن کـامـل گـردد، و لهـذا عـبـادات هـر چـه مـشـقـت داشـتـه بـاشـد مـرغـوب اسـت و اءفـضـل الاعـمـال اءحـمـزهـا.
مثلا در زمستان سرد، شب از خواب ناز گذشتن و به عـبـادت حـق تعالى قیام کردن روح را بر قواى بدن چیره مى کند و اراده را قوى مى کند. و ایـن در اول امر اگر قدرى مشکل و ناگوار باشد، کم کم پس از اقدام زحمت کم مى شود و اطـاعـت بـدن از نـفـس زیـاد مـى شـود، چـنـانـچـه مـى بـیـنـیـم اهـل آن بـدون تـکـلف و زحـمـت قـیـام مـى کـنـنـد. و ایـن کـه مـا تـنـبـلى مـى کـنـیـم و بـر مـا مـشـکـل و شاق است، براى آن است که اقدام نمى کنیم، اگر چند مرتبه اقدام کنیم، کم کم زحمت مبدل به راحت مى شود. بلکه اهل آن، التذاذ از آن مى برند بیشتر از آن التذاذى که ما از مشتهیات دنیایى مى بریم، پس به اقدام نفس عادى مى شود و الخیر عادة.
و ایـن عـبـادت چـنـدیـن ثـمـره دارد:
یـکـى آنـکـه صـورت عـمـل در آن عـالم بـه قـدرى زیـبـا و جمیل است که نظیر آن در این عالم نیست و از تصور آن عاجزیم. و دیگر آنکه نفس صاحب عزم و اقتدار مى شود، و این نتایج کثیره دارد که یکى از آنـهـا را شـنـیـدى.
دیـگـر آنکه انسان را کم کم ماءنوس با ذکر و فکر و عبادت مى کند. شـاید مجاز به حقیقت نزدیک کند انسان را و توجه قلبى به مالک الملوک شود و محبت به جمال محبوب حقیقى پیدا شود و محبت قلب و تعلق آن از دنیا و آخرت کم گردد.
شـایـد اگر جذبه ربوبى پیدا شود و حالتى دست دهد، نکته حقیقى عبادت و سر واقعى تـذکـر و تـفـکـر حـاصـل آیـد، و هـر دو عـالم از نظر افتد و جلوه دوست غبار دو بینى را از دل بـزدایـد. و جز خدا کسى نمى داند که با همچو بنده اى خدا چه کرامت کند. و چنانچه در ریـاضـت شـرعـیـه و عبادات و مناسک و ترک مشتهیات عزم قوت گیرد و انسان صاحب عزم و اراده شود، در معاصى طبیعت غلبه کند و عزم و اراده انسان ناقص شود. چنانچه شمه اى از آن سابق ذکر شد.
